Bảy bị cáo lãnh án tử hình và trong số những kẻ phải ra đứng trước vành móng ngựa có Lâm Hùng, nguyên kí giả kiêm nhà văn, có số phận đặc biệt éo le hơn cả.
Giờ đây, trong lúc thụ án tại một trại giam, mọi chuyện ân oán giang hồ, tai tiếng thị phi, sự ân hận, niềm tủi hổ và nỗi sợ hãi tạm lắng xuống, trong phòng biệt giam dành cho tử tù rộng chưa đầy 6 mét vuông, Lâm Hùng nhớ lại từng chi tiết của cuộc đời mình như xem cuốn phim về số phận một con người ngược theo chiều kim đồng hồ… Có lẽ khoảnh khắc duy nhất khiến Lâm Hùng có thể tạm dứt ra khỏi dòng ký ức đau buồn của riêng mình, là lúc y nhận nhiệm vụ cùng một người tù tự giác khác, mang suất cơm đến phòng biệt giam cho một tử tù mà họ quen gọi là "thằng Câm"...
Hai chân thằng Câm bị cùm, ghim cứng trên nền xi-măng đen nhờ vốn lạnh toát nhưng hấp hơi da thịt người tử tù dán xuống nhiều giờ, trở nên nóng ẩm càng khiến gã ngứa ngáy. Mỗi ngày, trừ những lúc ăn suất cơm do Lâm Hùng hoặc người tù tự giác đẩy vào phòng giam, qua một cái lỗ nhỏ khoét trên tường bê-tông có nắp đậy bên ngoài và đái ỉa, hai tay hắn cũng bị tròng vào một sợi xích sắt…Và hắn lặng lẽ như một pho tượng giữa phòng biệt giam. Gần một tháng trời kể từ ngày Lâm Hùng và người tù tự giác luân phiên mang cơm cho hắn, hắn không nói một lời nào. Dãy buồng B lẻ lặng như câm, như điếc...
Thời gian lặng lẽ trôi đi như dòng nước chảy ngược. Tương lai chẳng thấy đâu mà chỉ toàn hiện lên quá khứ. Cái buồng giam bé hẹp chưa đầy 6 mét vuông, hai bệ xi măng lạnh ngắt, một bệ xí và một chiếc bể nước con khiến lồng ngực như khép lại, tức thở. Đêm đến, giấc ngủ chập chờn toàn những bóng ma và ác quỷ.
- Thằng Câm không câm đâu. Nó chán đời nên câm luôn! Án “dựa cột” mà. Đang chờ ngày hành quyết.
- Trẻ lắm, mới 25. Đẹp trai.
- Quê ở Thái Nguyên. Vừa cướp của, vừa giết người.
- Thỉnh thoảng khóc một mình. Tội nghiệp lắm!
Mỗi lần đến lượt mình đưa cơm, người “tù tự giác” lại có thêm thông tin để kể với Lâm Hùng, từng mẩu về thằng Câm như vậy. Cứ như người gom nhặt từng mẩu bánh mì rơi vãi để nhào nặn thành một ổ bánh mì, Lâm Hùng mường tượng ra gương mặt và số phận của thằng Câm.
Tiếng vọng từ đáy địa ngục
“Có ai còn sống khô... ô... ông!”
Thình... Thình... Thình...
Lâm Hùng giật mình tỉnh dậy. Đêm lặng ngắt, chỉ có tiếng o... o... của chiếc chấn lưu đèn ống mắc ngoài hành lang vọng vào. Cánh cửa sắt vẫn đóng im ỉm. Hình như có tiếng người, lại cả tiếng đập cửa? Không thể thế được. Đương nhiên không phải tiếng thằng Câm. Vậy thì ai gọi? Vọng từ đâu đến? Hay là tiếng của những oan hồn?... Tim Lâm Hùng đập thình thịch. Lâm Hùng khẽ nghiêng người, đưa mắt nhìn sang bệ xi măng bên cạnh. Không có gì. Không có bóng áo trắng nào nằm ở đấy cả. Người “tù tự giác” kể với Lâm Hùng rằng ở đây nhiều ma lắm. Hôm nào nghe tiếng chó tru lên ngoài xa là có ma về.
Nhiều người tù đang đêm tỉnh dậy, thấy một bóng áo trắng nằm ngay bên cạnh mình. Rồi lại có người nhìn thấy ma đi lũ lượt ngoài hành lang, tay dắt cả chó ngao... Lâm Hùng không tin là trên đời này có ma và cũng chưa bao giờ gặp ma. Nhưng Lâm Hùng vẫn cho rằng có một “thế giới vật chất phi truyền thống” nào đó, tồn tại ở một dạng sóng hạt nào đó mà chỉ một số người “bắt” được tần số mới cảm nhận được.
Trường hợp nhà ngoại cảm Nguyễn Văn Liên ngồi tại Hà Nội mà hướng dẫn người tìm mộ tận trên rừng Trường Sơn, nói đâu đúng đấy trong hàng trăm trường hợp thì đâu còn là sự ngẫu nhiên. Có lẽ ma đang nằm bên cạnh mình thật, đang nói, đang gọi thật, đang đập cửa thật mà mình chỉ cảm nhận được khi ngủ chứ không cảm nhận được khi thức. Lâm Hùng cứ tự an ủi mình bằng cách nghĩ như vậy và yên tâm quay mặt vào tường ngủ tiếp.
“Có ai còn số... ố... ống khô... ô... ông?”
Thình... Thình... Thình...
Lâm Hùng lại choàng tỉnh. Song lần này khác với lần trước, sau tiếng “khô... ô... ông” cuối cùng ấy là một tiếng nấc vô vọng. Lâm Hùng tỉnh hẳn, ngồi bật dậy, lao ra cửa, tay nắm lấy song sắt. Ngoài hành lang vẫn vắng lặng. Ánh đèn nê-ông nhợt nhạt như màu của xác chết.
Lâm Hùng linh cảm thấy rằng đấy là tiếng gọi của thằng Câm, lấy hết can đảm thì thào:
- Ai đấy? Có tôi đây!
- Mày ở phòng nào?
Tiếng người reo lên nho nhỏ.
- B.13!
Lâm Hùng thầm thì.
- Tao là thằng Câm B.15 đây!
- Câm sao lại nói được?
Lặng đi vài giây, thằng câm khe khẽ:
- Chuyện dài lắm. Có lẽ tao sắp “đi” rồi.
Không hiểu sao, thằng câm chỉ đáng tuổi con y, nhưng bây giờ nghe nó xưng mày tao, không những không giận dữ, khó chịu mà Lâm Hùng lại cảm thấy được an ủi...
Lâm Hùng giật mình tỉnh dậy, toát mồ hôi khắp người. Hóa ra y vừa nằm mơ...
Hôm sau đến đúng phiên Lâm Hùng đưa cơm. Y len lén nhìn thằng Câm đầy vẻ sợ sết và pha một chút kính cẩn. Thằng Câm để nguyên suất cơm tại lỗ cửa, hổn hển kể cho Lâm Hùng nghe... Dường như thằng Câm sợ không đủ thời gian kể hết cho Lâm Hùng nghe, những điều hắn muốn Lâm Hùng biết...
Quê tao ở Thái Nguyên. Mày đã lên Thái Nguyên bao giờ chưa? Vùng đất đồi núi, chó ăn đá, gà ăn sỏi ấy, chẳng có cái gì sống được trừ cây chè và cái đói, cái nghèo. Nhà tao có sáu người. Nói là sáu, nhưng chỉ có năm người: Bố, mẹ và ba anh em tao. Tao ở giữa. Còn đứng thứ sáu là một con chó. Nó tên Tu Tu, bảy tuổi. Nhà tao nghèo, thiếu đủ thứ song không thể thiếu con Tu Tu.
Nó cùng vui, cùng buồn với tất cả mọi người trong nhà, nó thân thiện với bạn bè, người thân của gia đình, nhưng cực kỳ hung dữ với những kẻ có tâm địa ác độc. Ai đến nhà chơi, nếu con Tu Tu nằm ngay bên cạnh khách, thỉnh thoảng gầm gừ, ấy là báo hiệu người nhà phải cảnh giác người đang ngồi chơi đấy mà tâm địa tối tăm. Còn những người khác, nó lảng ra ngoài cổng. Nó biết cảm thông, chia sẻ cái nghèo với chủ. Nhà tao một tháng, năm thì mười họa mới có một bữa cơm có thịt, và hôm ấy, bao giờ con Tu Tu cũng biến mất, không ngồi chồm hỗm, vui vẻ với chủ như những bữa khác.
Chỉ khi cả nhà ăn xong, bưng cái mâm bát ra bờ giếng để rửa thì nó mới len lén xuất hiện, la liếm những mẩu xương thừa một cách ngon lành. Có lẽ nó hiểu rằng có nó trong bữa ăn, số thịt ít ỏi kia sẽ phải chia làm sáu chứ không phải làm năm. Hành động “nghĩa hiệp” của nó khiến cả nhà tao càng thương nó hơn, gặm miếng xương cũng gặm dối hơn, miếng thịt cũng cấu lại một ít giả vờ là xương để lại góc mâm dành cho nó.
Thế mà một hôm, đến bữa cơm chiều không thịt, không cá, con Tu Tu biến mất. Cả nhà tao bàng hoàng, biết sự chẳng lành đã xảy ra với nó. Một tai họa khủng khiếp mà gia đình tao chưa bao giờ gặp phải. Không thể ai bắt trộm được nó vì nó rất khôn và rất dữ. Nó không thể bỏ chúng tao được vì cũng như chúng tao không thể bỏ nó. Thế mà suốt từ trưa đến lúc cả nhà ngồi quanh một mâm cơm toàn ngọn rau lang luộc với muối vừng, nó vẫn không về. Cả nhà chẳng ai nuốt nổi lưng bát cơm. Bố tao ngồi thẫn thờ trên chiếc phản cũ kỹ giữa nhà, rít thuốc lào sòng sọc. Mẹ tao kê đôi dép nhựa rách, ngồi đầu thềm vừa ngóng con Tu Tu vừa lau nước mắt. Thằng em trai tao bưng mâm cơm ra bờ giếng, khóc ti tỉ. Chỉ riêng ông anh tao, mặt lì lì, chẳng nói chẳng rằng. Cả nhà nặng nề như có tang.
Án mạng trong đêm
Khoảng 10h đêm, anh tao lôi tao ra đầu nhà, giọng lạnh sắc:
- Thanh! Mày còn giữ con dao găm hồi trước không?
Tao hơi chột dạ:
- Còn. Nhưng anh cần làm gì?
- Đi cứu con Tu Tu.
Tao mừng quýnh:
- Sao? Anh tìm được con Tu Tu rồi à? Anh biết chỗ con Tu Tu à? Nó bị bắt trộm hay sao?
- Lấy con dao găm ra đây - Giọng anh vẫn lạnh ngắt.
Tao cuống lên:
- Thế thì phải cứu bằng được nó - Nói rồi, tao vội chạy vào bếp, lấy con dao giắt trên mái, giấu trong một ống tre.
Anh tao bảo:
- Phải mang theo cái kìm cắt nữa. Nó đang bị nhốt ở trong một chiếc cũi mắt cáo.
Chúng tao chuẩn bị xong xuôi và lặng lẽ ra đi trong đêm tối, hướng về thành phố. Hôm ấy trời đầy sao. Từ nhà tao ra đến thành phố chưa đầy 6km. Gió heo may mát lạnh của mùa thu không làm giảm khí thế hừng hực trong tao. Song tao có biết đâu rằng, đó là một đêm tối định mệnh, một đêm không bao giờ xảy ra lần thứ hai trong đời.
- Sao anh tìm ra đứa bắt trộm con Tu Tu?
- Nó không bị bắt trộm. Tao đã bán nó.
- Trời! - Tao kêu lên và đứng sựng lại giữa lưng chừng dốc một quả đồi – Không thể có việc đó được. Anh nói dối.
Anh tao kéo tay tao lôi đi:
- Tao nói thật đấy.
- Anh không phải là người vô lương tâm. Nếu vô lương tâm, con Tu Tu nó đã biết, nó sẽ không bao giờ chơi với anh. Nhưng đằng này, nó quý anh nhất nhà...
Anh tao vẫn lầm lũi đi về hướng thành phố. Đường đồi gập ghềnh, mấp mô, chỗ lồi chỗ lõm. Thỉnh thoảng chúng tao lại bị vấp ngã chúi mũi.
- Anh bán cho nhà nào?
- Tuấn thịt chó.
Mấy tiếng “Tuấn thịt chó” khiến tao choáng váng. Con Tu Tu mà vào tay nhà ấy chắc gì giờ này còn sống. Như hiểu được tâm trạng của tao, anh nói:
- Hôm nay đầu tháng, khách ăn thịt chó ít, nó chưa bị giết đâu. Tao vừa đi quan sát về.
- Sao anh lại bán nó?
Tao hỏi và hồi hộp đợi câu trả lời.
Bóng đen bên cạnh tao vẫn lầm lũi di chuyển, rồi phát ra những âm thanh cục mịch, khô khốc như những viên sỏi ném vào màn đêm:
- Tao cần tiền. Thằng Tiến bị tai nạn gãy chân. Không có tiền chạy chữa. Tao chẳng còn cách nào khác.
Tao thở dài và thấy thương anh tao. Anh Tiến là bạn nối khố của anh tao từ nhỏ, cùng học với nhau, cùng đi làm thuê với nhau và cùng cảnh nghèo với nhau. Chỉ khác một điều bố mẹ anh Tiến mất sớm, để lại 3 đứa em nhỏ, nhà nghèo đến sát tận xương tủy. Quả thật, đối với anh tao, giữa anh Tiến và con Tu Tu, chẳng thể phân biệt bên nào hơn bên nào, chỉ có điều một bên là con chó và một bên là con người. Anh Tiến hơn phân có lẽ là vì cuộc sống của 3 đứa em nhỏ. Anh Tiến sống thì chúng nó sẽ sống...
Nhà Tuấn thịt chó ở ngoại thành, bên con đường đá lẫn nhựa lổn nhổn. Đằng sau nhà là một cái ao lớn, xung quanh trồng chè lúp xúp. Trong bóng đêm, anh tao chỉ cho tao chỗ nhốt con Tu Tu, phần chái nhà sau bếp. Từ chỗ hàng rào bên hông nhà, qua vườn chè là tới bếp. Cũi chó đặt ở đó. Tao được phân công đứng ngoài hàng rào nghe ngóng.
Anh tao như một con mèo, nhẹ nhàng nhảy qua hàng rào cao ngang lưng, lom khom vượt qua vườn chè, tiến về phía bếp. Có tiếng “ư ử” khe khẽ của con Tu Tu. Nó đã đánh hơi được chủ. Tim tao như muốn vỡ ra. Con Tu Tu vì vui mừng mà làm lộ thì không còn cách nào cứu thoát. Thật may, con Tu Tu đã im bặt, chỉ còn tiếng thở của nó. Rồi tiếng lách cách kìm cắt dây thép...
Bỗng có tiếng kẹt cửa. Tao nín thở. Cửa nhà trên mở. Ông chủ thịt chó từ từ tiến về phía nhà bếp. Nguy mất rồi, ông ta đã chặn đường ra. Nếu lộ, chỉ còn một nước là nhảy xuống ao, mà xuống ao là đường tử.
Có tiếng vật nhau uỳnh uỵch. Tiếng kêu thất thanh. Tiếng ú ớ. Tiếng chân người chạy sầm sầm trong nhà, ngoài bếp. Tao đang loay hoay chưa biết làm thế nào thì thấy bóng con Tu Tu vút qua hàng rào. Tiếp là anh tao vụt qua theo, ngay chỗ tao ngồi nấp. Một bóng đen đuổi sát. Theo phản xạ tự nhiên, tao vụt dậy, lao ra ôm chặt lấy bóng đen. Sau mấy giây vật lộn, giằng ra không được, bóng đen liền ôm chặt lấy tao và hô lớn:
“Cướp! Cướp! Bà con ơi, bắt lấy nó...”
Dân chúng vây quanh tao, đèn pin loang loáng. Tao bị đánh một trận nhừ tử. Mặt mũi, tay chân chỗ nào cũng sưng húp, đau nhừ. Họ dùng dây thừng trói gô tao lại như bó giò, kéo lê tao tới đồn công an...
Chợt tiếng kể chuyện của thằng câm im bặt... Lâm Hùng vội vã quay ra...
Ở trong nhà giam này, mọi người ai mắt cũng kém đi và tai lại thính lên, thính nhạy không kém gì tai dơi, tai chó... Chỉ nghe tiếng chân người đi ngoài hành lang đã biết ai đang đi, quản giáo hay “tù tự giác”, người chữa điện hay người đưa cơm. Tiếng mở cửa, đóng cửa sắt cũng như giới thiệu được tên người, tính cách...
Cứ đến phiên Lâm Hùng đưa cơm, câu chuyện của thằng Câm lại được tiếp nối...
Thằng Câm thở dài:
- Tao không giết người nhưng anh tao giết. Tao không thể ngờ được rằng anh tao đã đâm chết ông chủ hiệu thịt chó. Đêm hôm ấy, họ hỏi cung tao. Tao nói tao là người qua đường, thấy tiếng í ới, nhộn nhạo, rồi thấy có người nhảy qua hàng rào. Tao nghĩ là kẻ trộm nên ôm chặt lấy người đó. Tao không hề biết đấy là con trai ông chủ hiệu thịt chó. Cũng không biết là trong nhà có vụ giết người. Nói rồi, nói mãi, công an họ vẫn không tin. Họ cho xét nghiệm hiện trường, xét nghiệm tất cả những thứ trên người tao có. Họ nói rằng mấy sợi tóc rơi trên nền bếp nhà ông chủ hiệu thịt chó chính là của tao. Vết máu trên áo tao là máu của ông chủ hiệu thịt chó.
Tất cả mọi chứng cứ đều chống lại tao. Vợ chồng con trai ông chủ thịt chó quyết tâm trả thù cho cha bằng cách dựng hiện trường giả. Ngay sau khi tao bị dẫn lên đồn công an, nó lập tức về mở tung cửa tủ, vứt mấy cái nhẫn vàng vung vãi khắp nhà. Lấy ngay cái gậy mà nó đã đánh vào đầu tao làm tang vật để lấy mẫu máu và tóc của tóc tại hiện trường. Vết máu trên áo tao chính là vết máu trên áo nó dây sang. Khi vật lộn trong bếp, máu của bố nó đã thấm đẫm vào nó. Rồi khi vật lộn với tao, máu ấy lại dây sang tao. Cái bản tự khai của vợ chồng nó mới ác độc. Nó mô tả rằng khi nghe tiếng cạy cửa, vợ chồng nó đã biết là kẻ trộm, song khi thấy tay tao lăm lăm cầm dao, nên không dám động tĩnh gì. Đến khi tao cạy tủ, lấy hết vàng bạc nhà nó chuồn ra sau bếp thì chẳng may đúng lúc ông bố ở nhà dưới dậy ra vườn đi tiểu đêm bắt gặp, thế là tao bỏ của chạy lấy người, đâm chết bố nó. Chạy ra đến hàng rào thì nó đuổi bắt được tao.
Nhà văn Nguyễn Khắc Phục
