Tơ duyên đã đến với ông tình cờ khi trên một chuyến tàu, anh quen cô gái bạn đồng hành cùng quê. Chuyện tình của người anh hùng thời chiến dù phải chờ đợi qua những năm tháng chiến tranh, vượt qua ngàn dặm cách xa nhưng họ vẫn đợi ngày đất nước thống nhất để tính chuyện hạnh phúc riêng. Tướng Hiệu tâm sự, đến nay dù đã có cháu nội, ngoại, tình yêu ấy vẫn nồng nàn như thuở nào...
Vợ chồng Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu
Chuyến tàu nối tơ duyên
Nhắc lại câu chuyện tình yêu, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu bỗng thấy mình như đang ngược thời gian trở về với những ngày miệt mài với những trang thư viết tay, hồi hộp đếm ngày nhận thư của người yêu từ phương xa gửi về.
Ông tâm sự: "Yêu nhau, chờ nhau trong thời chiến vốn là lẽ thường tình. Nhưng hai vợ chồng tôi lại tình cờ gặp nhau và đến với nhau từ những địa danh có chữ Hải (Hải Long, Hải Hậu, Hắc Hải). Chính vì thế, hai đứa con của vợ chồng tôi sau này đều được lấy chữ đệm là Hải (Nguyễn Thị Hải Yến và Nguyễn Hải Anh) để nhớ về cội nguồn nơi bố mẹ gặp gỡ, yêu nhau".
Năm 1973, Trung đoàn trưởng Nguyễn Huy Hiệu về thăm quê để chuẩn bị đi học văn hóa ở Lạng Sơn đã gặp cô sinh viên Đại học y khoa ô-đéc-xa đi tàu hỏa từ Liên Xô về thăm nhà.
Tướng Hiệu kể: "Tôi hơn nhà tôi 2 tuổi nên thuở đi học không cùng lớp. Gia đình cùng ở một xã nhưng cũng chỉ biết nhau sơ sơ nên chẳng để lại những kỷ niệm đặc biệt. Trong chiến tranh những lần bị thương tôi được các y bác sỹ quân y cứu chữa tận tình nên có ấn tượng mạnh mẽ với những người công tác trong ngành y. Tôi thường nói đùa với đồng đội, nếu kết thúc chiến tranh còn sống sẽ lấy vợ ngành y để trả nghĩa, ai ngờ chuyện đùa hóa chuyện thật...".
Chỉ hành trình ngắn ngủi nhưng qua những câu chuyện, anh Trung đoàn trưởng trẻ tuổi đã có cảm tình với cô sinh viên cùng quê. Cô tên là Lại Thị Xuân, nhà nghèo nhưng học giỏi, là một trong số rất ít những người con gái quê học đến cấp ba. Để được bước chân vào trường Đại học, cô đã phải trải qua những năm tháng khó khăn, vất vả.
Đó là những năm cả nhà có một cái giường, mấy mẹ con cùng nằm chung chật cứng không dám trở mình. Những đêm đói, xách đèn chai ra cánh đồng bới khoai ăn sống đỡ đói để học đêm. Hay những sớm đông rét cắt da cắt thịt, cô chân đất đi bộ trên con đường dài, áo mặc không đủ ấm nên người co ro, da tím tái đến lớp học. Chịu đựng tất cả, cô vẫn học giỏi. Sau một năm học dự bị Đại học cô sang Liên Xô (cũ) học y khoa tại trường ô-đéc-xa.
Cô sinh viên không ngần ngại khi tâm sự chuyện đời mình với anh bộ đội, không giấu chuyện năm học dự bị Đại học ở Hải Dương, cô là cô gái nghèo khổ nhất khi các bạn đều quần là, áo lượt, giầy dép đủ cả, còn cô chỉ có tấm áo vải phin, quần lụa đen. Đôi dép rọ nhựa màu đen khi đi học mẹ cô phải bán một thùng thóc mới mua được.
Anh bộ đội xúc động khi nghe bạn đồng hành trải lòng ngày ấy, mặc cảm với bạn bè vì cảnh nghèo mà cô đã có ý định bỏ học; nhưng rồi nhớ đến chuyện người cha chiến đấu hy sinh, nhớ hình ảnh mẹ tảo tần khuya sớm, mắt thâm quầng mong ngóng tin con, chờ vào tương lai tốt đẹp của cô, cô quyết tâm vượt qua tất cả khó khăn để học thật tốt.
Tình yêu ngàn dặm
Chính vì thế, ngay từ ngày gặp đầu tiên ấy, họ đã có những ấn tượng tốt đẹp về nhau. Cô cảm phục người anh hùng trẻ tuổi ghi nhiều chiến công trong trận mạc. Còn Nguyễn Huy Hiệu thì cảm mến người con gái có nghị lực phi thường, vượt qua khó khăn để vươn lên bầu trời tri thức.
Trong lễ trao bằng viện sĩ Viện hàn lâm Khoa học Quân sự Liên bang Nga (tướng Hiệu đứng thứ 3 từ trái sang)
Họ chia tay nhau sau lần gặp ngắn ngủi ấy, cô Xuân lại sang trời âu xa xôi học tiếp, Nguyễn Huy Hiệu khoác ba lô lên Lạng Sơn học văn hóa, rồi trở về đơn vị chiến đấu đối mặt với bom đạn, khói lửa chiến tranh, ranh giới mong manh của sự sống - cái chết. Giữa hai người, sự liên hệ giờ chỉ qua những cánh thư bay qua bay lại. Tướng Hiệu kể lại, ông thích khôi hài và lãng mạn nên những bức thư gửi cho bạn gái, ông thường viết rất dài, có bức thư dài tới 20 trang giấy học trò.
Tướng Hiệu dí dỏm: "Ngày đi học ở Liên Xô, nhà tôi cũng có nhiều người thích lắm, trong đó có những chàng trai Hà Nội lịch thiệp, gia đình khá giả. Nhưng cũng là duyên trời, chúng tôi gặp nhau, thông cảm với hoàn cảnh của nhau để hôm nay cùng lên chức ông bà ngồi ngắm các cháu".
Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu kể: "Sau ngày thống nhất đất nước, tôi được tham gia đoàn Việt Nam đi cảm ơn các nước bạn bè trên thế giới. Khi đoàn đến Liên Xô, chúng tôi tham quan Hạm đội Hắc Hải đóng ở biển Hắc Hải. Tại đây, tôi đã gặp các bạn của Xuân cùng với các lưu học sinh khác tại trường Đại học Y khoa ô-đéc-xa".
Đến năm 1976, cô Xuân về nước công tác tại Bệnh viện E, còn người anh hùng Nguyễn Huy Hiệu học xong văn hóa trở về chỉ huy đơn vị, họ mới tổ chức lễ cưới, thành cặp vợ chồng hạnh phúc.
Đến nay, tình yêu đã kết trái, con cháu đề huề, bác sĩ Lại Thị Xuân đã cống hiến hết mình cho y học và được phong tặng danh hiệu Thầy thuốc ưu tú, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu đã cống hiến nhiều nghiên cứu cho khoa học quân sự và đã được bầu làm Viện sỹ Viện Hàn lâm khoa học Quân sự Liên bang Nga. Ngoài giờ làm việc, công tác nghiên cứu khoa học, họ trở về vui bên cháu con, chăm sóc vườn cây cảnh, tham gia công tác từ thiện.
Vương Hà
