Động thái rút quân khỏi Syria của Tổng thống Trump đã gây bất ngờ.
Mỹ bước vào Syria với một vai trò quân sự hạn chế, nhưng suốt 4 năm qua, sự hiện diện của quốc gia này đã mang đến tác động rất lớn ở Syria.
Theo NPR, với các cuộc không kích dữ dội và các đợt tấn công từ lực lượng mặt đất, người Mỹ và đối tác người Kurd đã từng bước quét sạch khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS ra khỏi các vùng lãnh thổ ở Syria. Mỹ đã giúp ổn định khu vực phía đông bắc của đất nước, nơi thường dân đang quay trở lại các khu vực hiện do người Kurd kiểm soát.
Trong khi cuộc chiến ở cấp độ lớn hơn vẫn diễn ra mà chưa có hồi kết, sự hiện diện của Mỹ được coi là một phần gây nên trở ngại cho quân đội Syria và các đồng minh.
Tuy nhiên, trong một động thái bất ngờ, Tổng thống Trump đã quyết định rút toàn bộ lực lượng của Mỹ rời khỏi quốc gia Trung Đông, điều mà ông đã thực hiện sau nhiều lần hứa hẹn.
Động thái này đi ngược lại những tuyên bố gần đây của các quan chức quân sự hàng đầu của Mỹ, những người luôn nói rằng “sẽ là khôn ngoan” khi người Mỹ ở lại. Nó cũng trở thành đề tài chỉ trích mạnh mẽ của các đảng viên Cộng hòa và Dân chủ vốn đối đầu với Tổng thống.
"Tôi nghĩ đó là một sai lầm nghiêm trọng", Thượng nghị sĩ Marco Rubio nói. "Lúc này, những kẻ thù trên khắp thế giới sẽ tìm đến các đối tác và đồng minh của chúng ta và nói: 'Bạn thấy đấy, nước Mỹ chẳng đáng tin cậy chút nào'".
Ở thời điểm bắt đầu nhiệm kỳ, Tổng thống Trump từng nói rằng, ông muốn nhanh chóng đánh bại các nhóm khủng bố ở Trung Đông và đưa lực lượng Mỹ rời khỏi các cuộc xung đột trong khu vực.
Về cơ bản, ông đã tiếp tục thực hiện chính sách của chính quyền Barack Obama tại Syria kể từ năm 2014 với các chiến dịch ném bom tiêu diệt IS và hợp tác với người Kurd. Quân đội Mỹ đang có khoảng 2.000 binh sĩ ở Syria, chủ yếu ở phía đông bắc.
Theo giới phân tích, việc đẩy lùi IS là một thành tựu quan trọng hiếm hoi và hiệu quả về chi phí so với các cam kết khác của Washington trong khu vực.
Dẫu vậy, các nhà phê bình của tổng thống nói rằng động thái rút quân của ông Trump sẽ mất nhiều lợi ích hơn là được.
"Không có chuyện chỉ vì Tổng thống Trump nói đã đánh bại IS mà điều đó giúp chúng ta an toàn hơn", Thượng nghị sĩ Jack Reed từ ủy ban Quân vụ Thượng viện nói trong một tuyên bố.
"Tổng thống tiếp tục bất chấp lời khuyên của các nhân viên quân sự, ngoại giao và tình báo, người đã luôn cảnh báo chống lại hành động mà tổng thống chuẩn bị thực hiện".
Các nhà phê bình tổng thống lo ngại động thái rút khỏi Syria sẽ khiến Mỹ mất nhiều lợi ích.
Theo đó, các nhà phê bình của tổng thống trích dẫn một số mối quan tâm sau đây:
Sự hồi sinh trở lại của IS: Là một lực lượng chiến đấu, IS đã chia thành các nhóm nhỏ quy tụ ở phía Đông đất nước, gần biên giới với Iraq. Giao tranh gần đây đã tập trung ở trong và xung quanh thị trấn phía đông Hajin, trên bờ sông Euphrates.
Điều đáng lo ngại là nếu Mỹ rút lui, các chiến binh IS phân tán có thể tập hợp lại và trở lại như một lực lượng mạnh mẽ. Nhóm này nổi lên nhanh chóng trong năm 2013-2014, tiếp quản phần lớn Syria và Iraq, trong thời điểm lực lượng của Chính phủ còn yếu.
Sự trỗi dậy của Tổng thống Bashar Assad: Sự ra đi của Mỹ sẽ giúp cho Tổng thống Syria Bashar Assad cảm thấy an tâm hơn khi nắm quyền lực. Trước đó, quân đội Syria đã luôn tránh tiếp xúc trực tiếp hoặc khiêu khích với các lực lượng của Mỹ đóng tại quốc gia này.
Trên thực tế, quân đội Mỹ một phần nào đó đã hỗ trợ cho chính quyền Assad bằng cách làm suy yếu đáng kể một trong những kẻ thù nguy hiểm nhất: IS. Điều này đã cho phép Tổng thống Assad tập trung lực lượng quân sự của mình vào các mối đe dọa khác mà sau đó nhà lãnh đạo Syria đã đánh bại tất cả.
Nếu người Mỹ ra đi, ông Assad sẽ rốt ráo thực hiện việc lấy lại các phần lãnh thổ bị chia cắt trong suốt 7 năm chiến tranh vừa qua. Trong khi đó, một khi Mỹ rời đi, những áp lực trong việc khiến ông Assad rời bỏ ghế quyền lực cũng không còn.
Iran và Nga tuyên bố chiến thắng: Iran đã đầu tư rất nhiều vào hỗ trợ quân sự và kinh tế đối với chính quyền Assad kể từ khi bắt đầu chiến tranh. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã phái các lực lượng quân sự hỗ trợ Syria vào năm 2015, một năm sau khi Mỹ tham chiến.
Cả Iran và Nga sẽ coi đó là một thành công lớn nếu quân đội Mỹ rời khỏi Syria và chính quyền Assad tiếp tục củng cố quyền lực. Điều tương tự cũng đúng với Hezbollah, tổ chức vũ trang Lebanon đã chiến đấu bên cạnh lực lượng của Damascus từ lâu.
Thổ Nhĩ Kỳ phát động tấn công người Kurd: Trong khi Mỹ hợp tác với người Kurd ở Syria, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan coi họ là những kẻ khủng bố đe dọa đất nước mình.
Thổ Nhĩ Kỳ đã báo hiệu rằng họ muốn tiến hành một cuộc tấn công ở miền Bắc Syria chống lại nhóm người Kurd. Một động thái như vậy có thể làm mất ổn định khu vực tương đối yên bình của Syria, nảy ra nguy cơ dân thường phải di dời và có thêm dòng chảy người tị nạn mới.
Mỹ bị chỉ trích là thất hứa: Người Kurd trên khắp Trung Đông đã cảm thấy rằng họ đã bị người Mỹ bỏ rơi nhiều lần trong quá khứ. Họ đã hy vọng một mối quan hệ tốt đẹp hơn khi hợp tác với Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố ở Syria.
Tuy nhiên, một cuộc rút quân của Mỹ đã khiến người Kurd cảm thấy thất vọng. Giờ đây, họ sẽ phải tự bảo vệ mình trong việc chống lại quân đội Syria lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ.
Các nhà phân tích nhận định rằng, nhìn một cách rộng hơn, sự ra đi của Mỹ có thể được coi là một cuộc rút quân chính trị và quân sự của Mỹ trong khu vực sau nhiều năm chiến đấu loay hoay, không có hồi kết.
