Tổng thống Trump muốn cải tổ Bộ Ngoại giao Mỹ
Cơ quan ngoại giao luôn là một thành phần quan trọng của mỗi nhà nước, trong đó Mỹ cũng không ngoại lệ khi bộ Ngoại giao giữ vai trò quan trọng trong công tác đối ngoại của chính phủ.
Tuy nhiên, đang có những dự báo cho thấy chính quyền Trump có thể định hình lại toàn bộ cơ cấu bộ Ngoại giao; bao gồm việc tái cấu trúc, vô hiệu một số bộ phận chức năng, hoặc thậm chí là giải thể.
Bộ Ngoại giao dưới thời Trump hoạt động khá im ắng.
Bộ Ngoại giao Mỹ được thành lập từ năm 1789 với Ngoại trưởng đầu tiên là cựu Tổng thống Thomas Jefferson. Trong quá khứ, truyền thống của nền ngoại giao Mỹ mang đậm “tính chính trị” khi công việc chính chỉ xoay quanh đàm phán các hiệp ước hòa bình hay kết thúc chiến tranh.
Về sau này bộ Ngoại giao tham gia nhiều hơn vào việc hoạch định chính sách cùng chính quyền Washington trên nhiều lĩnh vực, đồng thời nắm vai trò tham mưu quan trọng.
Tuy nhiên, chính điều này đã khiến công việc của bộ Ngoại giao trở nên chồng chéo với nhiều cơ quan trong chính phủ. Một số lĩnh vực về hợp tác thương mại hay kinh tế đôi khi cũng chịu sự quản lý của cơ quan này.
Những thay đổi về cách vận hành của bộ Ngoại giao Mỹ giờ đây không còn nằm trên lý thuyết hay lời cảnh báo. Ông Trump từng nhiều lần cho biết muốn tinh giản một cách gọn nhẹ bộ máy hoạt động của chính phủ. Qua đó cắt một phần chi phí, cơ sở hạ tầng cho các chương trình cần thiết hơn. Trong số các cơ quan chính phủ, bộ Ngoại giao đang được cho vào tầm ngắm.
“Thay vì ngoại giao, tổng thống coi lực lượng quân sự mới là một công cụ chính để giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu”, cây bút Peter Van Buren bình luận trên Reuters.
Bộ Ngoại giao Mỹ đang có khoảng thời gian hoạt động chìm lắng khi trong tháng 1 và tháng 2, đã không có buổi họp báo thường kỳ nào được tổ chức. Ngoại trưởng Rex Tillerson cũng không xuất hiện công khai, để trả lời một số câu hỏi từ các phóng viên.
“Các cuộc họp thường kỳ là cách thức Mỹ thông báo chính sách đối ngoại cho cả thế giới. Sự im ắng kỳ lạ khiến nhiều người so sánh bộ Ngoại giao Mỹ như thể không có nhân viên”, Van Buren mô tả.
Trước đó, ông Tillerson cũng ít xuất hiện trong cuộc họp với các nhà lãnh đạo nước ngoài ở Nhà Trắng, trong khi ông mới chỉ thực hiện hai chuyến công du ngắn kể từ khi nhậm chức. Nếu so sánh với các người tiền nhiệm, hoạt động của bộ trưởng Ngoại giao Mỹ là khá mờ nhạt.
Trong khoảng thời gian tương tự (tính đến 6/3) khi mới nhậm chức, bà Hillary Clinton đã đến thăm 9 quốc gia, trong khi ông John Kerry cũng công du đến 10 nước. Trong số 17 phát ngôn của ông Tillerson tính tới thời điểm này thì có đến 12 trong số đó là thông điệp mang tính hình thức như chúc mừng ngày quốc khánh của một số nước.
Ngoại trưởng Rex Tillerson không có nhiều hoạt động từ khi nhậm chức.
Các nguồn tin nội bộ cho biết, ông Tillerson không thường xuyên được nhìn thấy tại trụ sở bộ Ngoại giao. Trái ngược với khung cảnh tấp nập, những cuộc thảo luận sôi nổi về đối ngoại mà nhiều người thường hình dung, nơi đây thể hiện một bộ mặt khá yên tĩnh.
Trước đó ông Trump đã đề xuất cắt giảm nguồn ngân sách cho bộ Ngoại giao xuống chỉ còn 1% trong tổng ngân sách liên bang. Trong khi 64 vị trí đại diện ngoại giao để trống vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy chính quyền sẽ lựa chọn người mới.
Nhiều nhân viên ngoại giao dưới thời ông Obama cũng bị sa thải và ông Tillerson cũng không vội vàng tìm kiếm lựa chọn thay thế. “Hờ hững với những vị trí để trống cho thấy ông Trump dường như không cần tới bộ Ngoại giao để thể hiện về lập trường đối ngoại”, Van Buren nhận định.
Những phân tích và đồn đoán
“Tại thời điểm Tổng thống Trump coi trọng vị thế của quân sự trong giải quyết các vấn đề quốc tế, cùng với việc ông cho rằng không ai thương lượng tốt hơn chính bản thân ông, rõ ràng vai trò của bộ Ngoại giao là không còn mang ý nghĩa thực tế”, Van Buren nêu quan điểm.
Điều này dẫn đến những nghi ngờ về việc ông Trump có thể mở ra bước ngoặt lịch sử trong việc giải thể bộ Ngoại giao hoặc phân tán cơ quan này thành các bộ phận nhỏ lẻ hơn.
Mặc dù vậy cây bút Van Buren cho rằng, ông chủ Nhà Trắng sẽ phải cân nhắc đến việc không làm ảnh hưởng đến công việc của các đại sứ quán và lãnh sự quán trên khắp thế giới. Sau tất cả, việc tái cấu trúc có thể làm bộ máy chính phủ trở nên lộn xộn.
Giới quan sát chỉ ra rằng chính quyền Trump sẽ khó có thể xóa bỏ hoàn toàn một cơ quan quan trọng như bộ Ngoại giao vì nhiều lý do.
Dù tái cấu trúc hay phân tán, ít nhất Tổng thống Trump phải giữ lại 294 đại sứ quán và lãnh sự quán trên khắp thế giới khi vai trò của các bộ phận này là không thể thay thế. Không chỉ bảo vệ quyền lợi cho công dân Mỹ đây còn là cơ quan hậu cần phục vụ tổng thống khi đi công du ở nước ngoài.
Ngoài ra Cục lãnh sự Mỹ cũng là bộ phận cần thiết được duy trì để thực hiện các công tác giúp đỡ người Mỹ ở nước ngoài khi gặp tai nạn hay cần hộ chiếu mới.
Mảng cung cấp thị thực được coi là “con bò sữa” của bộ Ngoại giao. Trong năm 2015, Mỹ cấp 11 triệu visa cho khách du lịch, lao động trình độ cao và sinh viên du học, với chi phí 160 USD, cơ quan này thu về 1,7 tỉ USD doanh thu ngoài ngân sách.
Cây bút Peter Van Buren cho rằng ý tưởng cải cách nền ngoại giao một cách toàn diện của Tổng thống Trump không phải ý tưởng tồi, tuy nhiên mọi thứ sẽ cần phải có sự cân bằng hợp lý và sự tồn tại của cơ quan ngoại giao là điều cần thiết khi một đất nước sẽ không thể chỉ có tổng thống là người lo hết mọi công việc đối ngoại.
Đọc thêm>>> Kremlin đập tan cáo buộc Thủ tướng Medvedev tham nhũng
Quốc Vinh
