Quan hệ Nga-Thổ xích lại gần nhau hơn trong thời gian gần đây.
Ngày 4/4, trong một cuộc họp giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Recep Erdogan, hai nhà lãnh đạo đã xác nhận hợp đồng mua bán S-400 trị giá 2,5 tỷ USD và Nga sẽ bắt đầu cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ hệ thống phòng không này từ tháng 7 năm sau.
Một hệ thống S-400 gồm 1 xe chỉ huy và điều khiển trung tâm, được trang bị radar mạng pha nhiều chế độ và 8 xe phóng. Mỗi xe phóng có thể mang 4 ống phóng tiêu chuẩn 9M96E/E2 hoặc 48N6E/E2. Hệ thống tiên tiến của Nga có khả năng bắn hạ tên lửa thế hệ thứ 5 và tên lửa hành trình ở khoảng cách 200km.
Theo hợp đồng, đội vận hành của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ được đào tạo tại Nga. Đặc biệt hơn, Moscow cũng đồng ý chuyển giao phần công nghệ này cho đối tác Thổ Nhĩ Kỳ và mở một cơ sở sản xuất ở quốc gia này.
Trưởng phòng truyền thông của Rosoboronexport - Vyacheslav Davydenko - nói với tờ RBTH rằng các chi tiết trong hợp đồng được giữ bí mật hoàn toàn.
"Hệ thống S-400 đầu tiên sẽ đến Thổ Nhĩ Kỳ vào giữa năm 2019. Vì thời gian gấp rút nên nhà máy sẽ chưa thể được xây dựng ngay. Chúng tôi rất có thể sẽ đưa một phần sản xuất cho đối tác của mình vào đầu những năm 2020", ông Davydenko nói.
Theo Davydenko, một phần công nghệ S-400 mà Nga sẽ cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ là vấn đề quan hệ song phương giữa hai quốc gia.
"Điều này sẽ được quyết định không chỉ ở cấp độ thương mại giữa nhà sản xuất và khách hàng mà còn về mặt chính trị. Thông tin sẽ sớm được tiết lộ rõ ràng", ông nói thêm.
Những bí mật Nga không muốn chia sẻ
Theo đánh giá của nhà phân tích quân sự Victor Litovkin trên TASS, Nga sẵn sàng mở một số cơ sở ở Thổ Nhĩ Kỳ để sản xuất các linh kiện và thiết bị điện tử loại nhỏ cho S-400. Nhưng Moscow sẽ không chia sẻ những bí mật lớn nhất của hệ thống.
"Chúng tôi sẽ không cung cấp cho họ ‘bộ khung’, cũng như mã điện tử của hệ thống. Việc bảo trì kỹ thuật quy mô lớn sẽ được tiến hành tại nhà máy Almaz-Anteya của Nga", Litovkin bổ sung.
Thổ Nhĩ Kỳ muốn tăng cường năng lực phòng không nhờ S-400.
Việc không cung cấp các yếu tố trên áp dụng đối với một trong các yếu tố chính của vũ khí S-400: Hệ thống nhận diện thù/bạn.
"Đây sẽ là một hệ thống của Nga. Chúng tôi sẽ không tiết lộ mã và chúng tôi sẽ không cho phép bất kỳ ai lập trình lại nó", nhà phân tích nhận xét.
Các tên lửa của hệ thống cũng sẽ được sản xuất tại Nga, sau đó Thổ Nhĩ Kỳ sẽ mua lại.
"Việc mở rộng sản xuất sẽ tốn kém và mất nhiều thời gian. Hơn nữa, các nhà lãnh đạo Nga có thể sẽ không sẵn lòng chia sẻ một số bí mật quý giá nhất của họ liên quan đến việc chế tạo hệ thống tên lửa được cho là hiện đại nhất trên thế giới", Litovkin kết luận.
Đằng sau quyết định mua S-400
Đã có những câu hỏi đặt ra về việc tại sao Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan thúc đẩy quá trình mua S-400 từ Nga, trong khi lãnh thổ đã được bảo vệ bởi hệ thống phòng thủ tên lửa của đồng minh.
Theo các nhà quan sát, hệ thống S-400 được triển khai tại Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ làm mếch lòng đồng minh và không được lồng ghép vào lá chắn phòng thủ chung của NATO.
Việc mua lại S-400 của Ankara xuất hiện khi mối quan hệ của nước này với các đồng minh NATO đã giảm xuống mức thấp nhất mọi thời đại.
Ahmet Berat Conkar, thành viên của nghị viện Thổ Nhĩ Kỳ cho biết Ankara tìm đến Nga vì cần tăng cường năng lực phòng không quốc gia, đặc biệt sau khi đồng minh NATO rút hệ thống đánh chặn Patriot khỏi lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ vào lúc cao điểm cuộc xung đột Syria.
"Thổ Nhĩ Kỳ đã phấn đấu để có được hệ thống phòng không từ các đồng minh trong một thời gian dài, nhưng mọi cách tiếp cận đều không thành công", Conkar mô tả Ankara như thể trải qua "một lệnh cấm vũ khí chiến lược từ các đồng minh”.
Đồng thời, các nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc mua một hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại từ các đồng minh của NATO thường bế tắc bởi những khác biệt về giá cả và chuyển giao công nghệ. Điều này thúc đẩy Ankara phải tìm đến các lựa chọn khác.
Theo Asia Time, Tổng thống Erdogan đang muốn thoát khỏi tầm ảnh hưởng quá lớn của NATO, nhưng ông không muốn từ bỏ liên minh.
Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ muốn sử dụng các mối liên hệ chính trị, quân sự và kinh tế với các đối thủ của phương Tây (Nga, Iran, Trung Quốc) để củng cố vị trí của mình trong NATO và có tiếng nói độc lập hơn.
