Ứng viên nổi bật cho vai trò Ngoại trưởng Mỹ trong nội các mới của Donald Trump đã có một phát ngôn được dự đoán sẽ hâm nóng vấn đề Biển Đông khi nói rằng Trung Quốc nên bị ngăn cản đi tới các đảo tranh chấp ở khu vực này.
Ngoại trưởng Mỹ chỉ định Rex Tillerson.
Trong phát biểu có khả năng làm mất lòng Bắc Kinh, ông Rex Tillerson nói trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ rằng hành động của Trung Quốc trong việc xây dựng và quân sự hóa trên các đảo là "bất hợp pháp".
Khi được hỏi liệu ông có ủng hộ một động thái mạnh mẽ hơn đối với Trung Quốc, ông nói: "Chúng ta sẽ phải gửi đến Bắc Kinh thông điệp rõ ràng rằng: Thứ nhất, ngừng các hoạt động trên đảo tranh chấp và thứ hai, ngừng việc tới các đảo này", Reuters dẫn lời Rex Tillerson.
Tuy nhiên cựu Chủ tịch và giám đốc điều hành của Exxon Mobil đã không tiết lộ những biện pháp mà Mỹ sẽ áp dụng để áp chế các hành động của Trung Quốc trên các đảo mà nước này chiếm đóng trái phép ở Biển Đông.
Ông Tillerson cũng cho rằng Washington cần phải tái khẳng định cam kết của mình đối với Đài Loan, mà quan điểm của Bắc Kinh luôn coi là một phần thuộc đại lục. Mặc dù vậy ông không trả lời về chính sách lâu dài của Washington đối với quan hệ giữa hai bờ eo biển dưới thời ông Trump.
"Tôi không biết về bất kỳ kế hoạch nào đang được thay đổi về chính sách 'một Trung Quốc'", ông nói.
Tillerson cho biết ông coi hoạt động trên Biển Đông của Trung Quốc là "cực kỳ đáng lo ngại" và nói đây sẽ là một mối đe dọa cho "toàn bộ nền kinh tế toàn cầu" nếu Bắc Kinh có thể quản lý việc ra vào bằng đường thủy ở vùng biển này, nơi có tầm quan trọng chiến lược quân sự và là tuyến đường thương mại lớn trên thế giới.
Ông đổ lỗi cho việc Mỹ đã không đưa ra một phản ứng đầy đủ khiến cho tình hình diễn ra như hiện nay. "Phản ứng thất bại của Washington đã cho phép họ tiếp tục đẩy mạnh điều này", Tillerson nói.
"Cách chúng ta có thể đối phó trong hiện tại là cần hiện diện trở lại trong khu vực với các đồng minh truyền thống ở Đông Nam Á", ông nói.
Trong thời gian qua, chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã tiến hành các cuộc tuần tra trên biển định kỳ để khẳng định quyền quyền tự do hàng hải ở Biển Đông.
Tuy nhiên Washington chưa bao giờ tìm kiếm một giải pháp nào phong tỏa các hoạt động của Trung Quốc trên các đảo nhân tạo.
Ngoài hành động quân sự hóa ở Biển Đông, giám đốc điều hành Exxon Mobil cũng khẳng định việc Trung Quốc thiết lập vùng phòng không ở biển Hoa Đông trong các tranh chấp với Nhật Bản là "bất hợp pháp."
"Họ đang sử dụng và kiểm soát hay tuyên bố kiểm soát ở những vùng lãnh thổ không thuộc về Trung Quốc", ông nói.
Ông Tillerson cũng cho biết Mỹ không thể tiếp tục chấp nhận "lời hứa suông" của Trung Quốc về việc đã gây áp lực với Triều Tiên về chương trình phát triển hạt nhân và thử tên lửa của nước này.
Ông nói rằng cách tiếp cận của mình để đối phó với Triều Tiên sẽ là "một kế hoạch dài hạn" dựa trên biện pháp trừng phạt phù hợp.
"Trung Quốc cho thấy họ sẵn sàng từ bỏ để hành động theo mục tiêu của riêng mình", Tillerson nói.
"Đó không phải là một đối tác đáng tin cậy trong việc sử dụng tầm ảnh hưởng để kiềm chế Triều Tiên", ông nói thêm.
Ngoài ra Ngoại trưởng tương lai của Mỹ được chỉ định còn cho biết không loại trừ Washington sẽ áp đặt lệnh trừng phạt thứ hai với Trung Quốc nếu phát hiện nước này cố tình vi phạm lệnh trừng phạt đối với Triều Tiên.
Ông cáo buộc Trung Quốc không làm theo các thỏa thuận toàn cầu về thương mại và sở hữu trí tuệ, quan điểm được cho là giống với những tuyên bố của ông Trump - khi từng đe dọa đánh thuế cao như một động thái "trả đũa" Trung Quốc.
Nhưng ông Tillerson cũng nhấn mạnh sự "đan xen sâu sắc" về bản chất của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
"Chúng ta không nên để cho những bất đồng về các vấn đề khác xuất hiện ngoại trừ trong lĩnh vực kinh tế", ông nói.
Quốc Vinh
