Phải chăng Thổ Nhĩ Kỳ đã đúng ở Syria, còn Mỹ chỉ đang bênh vực người Kurd "mù quáng"?

Nước cờ của Washington

Cuộc chiến ở Syria là điểm gây tranh cãi chính trong mối quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với Mỹ kể từ khi chính quyền Barack Obama chính thức lựa chọn Các đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG) người Kurd làm đối tác trong cuộc chiến chống IS vào năm 2015.

Cách thức mà cựu Tổng thống Obama chọn để đối phó với mối đe dọa khủng bố ở Syria là một mối lo ngại cho Thổ Nhĩ Kỳ vì ba lý do, theo cây bút Fahrettin Altun viết trên tờ Al Jazeera.

Đầu tiên, YPG bị Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc là chi nhánh ở Syria của đảng Công nhân người Kurd (PKK), một tổ chức vũ trang được coi là khủng bố ở Thổ Nhĩ Kỳ, đã tiến hành nhiều vụ tấn công đẫm máu tại quốc gia này trong nhiều năm qua.

Bằng cách đào tạo và trang bị vũ khí cho một nhóm gây ra mối đe dọa trực tiếp với Thổ Nhĩ Kỳ, Washington đã truyền đi thông điệp rằng họ không quan tâm đến mối lo ngại an ninh của một đồng minh NATO .

Thứ hai, bằng cách ủng hộ một nhóm bị cáo buộc là khủng bố như YPG, Mỹ đã vô tình làm mờ ranh giới giữa các phe nhóm khác nhau ở Syria, như Quân đội Syria Tự do (FSA) và các nhóm chiến binh khác trong khu vực.

Cuối cùng, kế hoạch của Mỹ được cho là sai lầm về mặt chiến lược. Washington khó có thể chắc chắn về lòng trung thành của YPG, khi nhóm này có hệ tư tưởng đi ngược với Mỹ.

Đây là lý do tại sao quyết định gần đây của Tổng thống Donald Trump về việc rút quân đội Mỹ khỏi Syria và chấm dứt quan hệ đối tác với YPG là một sự phát triển đáng hoan nghênh cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, tranh cãi lúc này đã nổ ra, khi một số nhà phê bình đã chỉ trích chính quyền Trump phạm sai lầm nghiêm trọng và đảo ngược lợi ích của nước Mỹ ở Syria.

Nổi bật trong đó là số phận của người Kurd, lực lượng kề vai sát cánh với Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố IS giờ đây bị bỏ rơi trước lời cảnh báo xóa sổ từ phía Thổ Nhĩ Kỳ.

Thổ Nhĩ Kỳ có tận diệt người Kurd?

Trước những tranh luận này, cây bút Fahrettin Altun lại đưa ra ý kiến trái ngược, cho rằng những lời chỉ trích về quyết định rời khỏi Syria của ông Trump đang dựa trên quan niệm sai lầm.

Quan niệm sai lầm đầu tiên là việc YPG luôn là lực lượng nắm giữ quyền lực mặc định ở phía đông bắc Syria. Trên thực tế, nhóm này trong giai đoạn đầu của cuộc chiến ở Syria chỉ có vai trò khiêm tốn, nhưng chính nhờ sự hỗ trợ của Washington mà người Kurd mới tiến dần đến việc kiểm soát các vùng lãnh thổ rộng lớn hơn.

Thứ hai, theo Altun, có mối lo sợ sai lầm rằng Thổ Nhĩ Kỳ có ý định "tận diệt người Kurd " sau khi Mỹ rút quân. Tuy nhiên, cây bút này gọi đây là suy nghĩ không đúng sự thật. Trên thực tế, nhiều người Kurd ở Syria còn coi Thổ Nhĩ Kỳ là nơi trú ẩn an toàn, nơi họ có thể được bảo vệ khỏi các nhóm thù địch ở quê hương.

Thổ Nhĩ Kỳ đã chào đón hàng chục ngàn người Kurd, Kitô giáo và Yazidi ở Syria và Iraq đến tị nạn. Ngày nay, nhiều người trong số này vẫn không muốn quay trở lại do lo sợ YPG sẽ nhắm đến mình.

Thứ ba, nhiều người chỉ trích kế hoạch của Tổng thống Trump rút khỏi Syria đã nhầm tưởng rằng Ankara là "kẻ xâm lược".

Altun cho rằng, điều này hoàn toàn ngược lại, kế hoạch của Thổ Nhĩ Kỳ là phân biệt rõ ràng giữa những kẻ khủng bố, những chiến binh người Kurd ở Syria có liên quan đến PKK và cư dân địa phương.

Người Kurd có là chìa khóa chống lại mối đe dọa khủng bố?

Ngoài ba quan niệm sai lầm nói trên, một số cựu quan chức Mỹ - bao gồm cả  cựu đặc phái viên của Liên minh toàn cầu chống IS, Brett McGurk - đã công khai chỉ trích chính sách Syria của chính quyền Trump không bảo vệ lợi ích của nước Mỹ.

McGurk, người đã rời bỏ vị trí của mình sớm hơn dự kiến ​​để phản đối quyết định rút quân khỏi Syria của ông Trump, gần đây đã nêu quan điểm rằng, chỉ có Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) với nòng cốt là YPG mới "cung cấp sự ổn định trong các khu vực từng tạo ra IS ở đông bắc Syria".

Tuy nhiên, những diễn biến gần đây nhất trong khu vực đã chứng minh rằng YPG đã không thể ngăn chặn được mối đe dọa IS ở đó, mặc dù đã nhận nhiều sự hỗ trợ của Mỹ, cây bút Altun nhận định.

Tuần trước, bốn công dân Mỹ đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công tự sát mà IS tuyên bố nhận trách nhiệm tại Manbij, thị trấn phía bắc Syria. YPG đã chịu những lời công kích về việc không thể bảo đảm được trách nhiệm của mình.

Hôm 22/1, quân nhân Mỹ đã thoát khỏi một vụ đánh bom xe ở tỉnh Hasakah, nơi vốn là thành trì của YPG. Sự gia tăng đột ngột số lượng các cuộc tấn công vào quân đội Mỹ cho thấy YPG không thể hoặc không muốn ngăn chặn các hoạt động của IS ở phía đông bắc Syria. 

Do đó, các nhà phân tích cho rằng, có một số bước mà Mỹ có thể thực hiện để làm giảm bớt căng thẳng ở Syria.

Theo đó, họ phải hợp tác với Ankara để thực hiện lộ trình Manbij, thông qua việc phối hợp với lãnh đạo quân đội Thổ Nhĩ Kỳ trong việc rút quân và hỗ trợ nước này trong các nỗ lực ổn định và xây dựng lại các khu vực bị khủng bố.