Tàu sân bay Mỹ vẫn được coi là "ông vua trên biển".
Vào tháng 8 năm ngoái, một chuyên gia quân sự cho biết, Trung Quốc đã phóng thử hai tên lửa đạn đạo nhắm vào mục tiêu tàu di động ở khoảng cách hàng ngàn km trên biển.
Nếu điều này là sự thật, đây là cuộc thử nghiệm diễn ra chỉ một tháng sau khi Mỹ triển khai hai nhóm tấn công tàu sân bay tới khu vực và một ngày sau khi máy bay do thám U-2 của Mỹ quan sát cuộc diễn tập bắn đạn thật của hải quân Trung Quốc.
Cuộc thử nghiệm là minh chứng đầu tiên cho thấy tầm bắn tên lửa đạn đạo chống hạm chống lại mục tiêu đang di chuyển của Trung Quốc.
“Chúng tôi thực hiện điều đó vì hành động khiêu khích của họ, đồng thời cuộc thử nghiệm là một lời cảnh báo đối với Mỹ”, Wang Xiangsui, cựu đại tá Trung Quốc và là chuyên gia tại Đại học Beihang ở Bắc Kinh, nói với Business Insider.
Không chịu thua kém, hải quân Nga cũng vừa tiến hành vụ phóng thử lần thứ ba tên lửa hành trình chống hạm siêu vượt âm Zircon ở Biển Trắng vào tháng 12. Được phóng từ một tàu khu trục nhỏ, tên lửa đạt tốc độ Mach 8 trước khi nhấn chìm một "mục tiêu ven biển" ở khoảng cách hơn 300km.
Các cuộc thử nghiệm nói trên là dấu hiệu mới nhất cho thấy tàu sân bay Mỹ - từ lâu được coi là vua của các vùng biển - có thể sớm đối mặt với mối đe dọa thực sự đối với sự tồn tại của chúng.
Mục tiêu hàng đầu
Các tàu sân bay của Mỹ luôn là một trong những mục tiêu lớn nhất của các đối thủ. Mặc dù Liên Xô từng công khai chê bai các tàu sân bay là "kẻ áp bức các phong trào giải phóng dân tộc", họ vẫn công nhận chúng như một nền tảng vũ khí thống trị.
Điều này được thừa nhận sau khi Liên Xô nhận ra rằng các phi đội trên tàu sân bay của Mỹ có khả năng hạt nhân.
Các tài liệu giải mật của CIA tiết lộ rằng vào những năm 1980, Liên Xô hiếm khi chỉ trích các tàu sân bay trong các cuộc thảo luận nội bộ và thậm chí còn ca ngợi chúng mang lại "tính ổn định chiến đấu cao".
Một tài liệu từ năm 1979 nói rằng các tàu sân bay sẽ là "ưu tiên cao nhất trong các cuộc tấn công chống hạm" trong các kịch bản chiến tranh tiềm năng, với các tàu tấn công đổ bộ có thể áp sát phía sau.
Các kế hoạch đối phó với tàu sân bay hầu như dựa hoàn toàn vào tên lửa hành trình chống hạm bắn từ tàu ngầm, máy bay ném bom và tàu nổi - lý tưởng là tất cả cùng tiến hành một lúc. Để đạt được mục tiêu đó, hải quân Liên Xô đã nhấn mạnh công nghệ tên lửa hành trình và khả năng mang tên lửa trên tất cả các tàu – bao gồm cả trên tàu sân bay của chính nước này.
Máy bay ném bom Tu-16, Tu-95 và Tu-22 của hải quân Liên Xô là những hệ thống đảm nhiệm chính trên không. Các tàu tuần dương thuộc các lớp Kynda, Kresta, Slava và Kirov chạy bằng năng lượng hạt nhân là những nền tảng cốt lõi trên mặt nước.
Một loạt các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và động cơ diesel-điện, như lớp Oscar II và Juliett, sẽ bắn những tên lửa từ dưới nước hoặc trên bề mặt.
Nhưng ngay cả sự tập hợp lực lượng hùng hậu như vậy có thể vẫn chưa đủ. Lực lượng phòng thủ và các lực lượng phòng không trên tàu sân bay của Mỹ được Liên Xô đánh giá là mạnh đến mức cần tới 100 máy bay ném bom để tấn công một tàu sân bay, với tổn thất dự kiến lên tới 50%. Các phi công Liên Xô thậm chí còn không được cung cấp đường bay chi tiết cho chuyến bay trở về.
Nhiều quan điểm cũng lo ngại rằng tên lửa có thể bị bắn hạ hoặc bị đánh chặn, vì vậy Liên Xô kết luận rằng nhiều tên lửa phải được trang bị đầu đạn hạt nhân.
Sự thống trị của tàu sân bay
Tên lửa đạn đạo DF-26 của Trung Quốc.
Khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và Liên Xô sụp đổ, sự thống trị của tàu sân bay Mỹ dường như còn được đảm bảo hơn. Các tàu sân bay này đã đóng những vai trò quan trọng trong các cuộc xung đột mà Mỹ tham gia kể từ những năm 1990.
Tuy nhiên, trật tự thời hậu Chiến tranh Lạnh đang dần bị thách thức - chủ yếu là do sự gia tăng thần tốc của Trung Quốc về sức mạnh quân sự, có tác động đến sự thống trị của tàu sân bay.
Các tàu sân bay Mỹ là một trong những mối quan tâm lớn nhất của Bắc Kinh. Sự hiện diện của tàu sân bay Mỹ trong các vùng biển gần Trung Quốc trong quá khứ đã làm thay đổi nhiều tính toán của nước này.
Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào khả năng chống tàu sân bay. Lần đầu tiên là mua một loạt vũ khí từ Nga, bao gồm máy bay chiến đấu đa năng Su-30MKK, 12 tàu ngầm tấn công lớp Kilo và 4 tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường lớp Sovremenny.
Nhưng tên lửa mới là trọng tâm chính của Trung Quốc. Quốc gia châu Á đã tích lũy được một trong những kho vũ khí tên lửa lớn nhất và tiên tiến nhất thế giới
Hai tên lửa được thử nghiệm vào tháng 8 vừa qua là biến thể của DF-21 và DF-26, có phạm vi lên đến 2000km và 3800km tương ứng.
Bay cao hơn, nhanh hơn và xa hơn so với tên lửa hành trình của Liên Xô, tên lửa đạn đạo chống hạm của Trung Quốc có thể áp đảo hệ thống phòng thủ chống tên lửa của tàu sân bay và các tàu hộ tống, đồng thời buộc tàu sân bay phải ở đủ xa để khiến phi đội của nó trở nên vô dụng.
Một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ được công bố trong năm nay cho biết sự phát triển tên lửa của Trung Quốc là một lĩnh vực mà Bắc Kinh "đạt được ngang bằng - hoặc thậm chí vượt qua Mỹ”.
Mối đe dọa mới
Tên lửa siêu vượt âm ngày nay là một mối đe dọa nghiêm trọng khác.
Có thể bay với tốc độ trên Mach 5 (hơn 6000km/giờ), tên lửa siêu vượt âm là quá nhanh để hệ thống phòng thủ chống tên lửa phản ứng hiệu quả. Chúng cũng có thể thay đổi hướng giữa hành trình bay, nên gần như không thể đánh chặn.
Trung Quốc có hai loại vũ khí siêu vượt âm đang được sử dụng: DF-17 và DF-100. Nga có một số vũ khí siêu vượt âm đang được phát triển, trong đó Zircon là hứa hẹn nhất. Các quan chức Nga cho biết họ hy vọng có thể trang bị vũ khí siêu vượt âm cho tất cả các tàu mới trong hải quân Nga.
Các quan chức Anh đã lên tiếng lo ngại về mối đe dọa mà vũ khí siêu vượt âm của Nga có thể gây ra cho tàu sân bay của họ.
"Các tên lửa siêu vượt âm gần như không thể bị ngăn cản", một nguồn tin hải quân cấp cao của Anh nói với tờ Daily Mirror. "Khi không có phương pháp tự bảo vệ mình chống lại các tên lửa như Zircon, tàu sân bay sẽ phải chôn chân ở phạm vi cách hàng trăm km ngoài biển”.
"Máy bay trên tàu sẽ trở nên vô dụng và toàn bộ các lực lượng trên tàu sân bay trở nên thừa thãi", nguồn tin đánh giá.
Hiện vẫn chưa rõ khả năng thực sự của vũ khí chống tàu sân bay mới của Nga và Trung Quốc, nhưng các cuộc thử nghiệm gần đây chứng minh rằng các tàu sân bay của hải quân Mỹ có thể sẽ không còn chiếm ưu thế lâu hơn nữa.
