Trong chuyến thăm Nga ngay sau khi nhậm chức, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đạt được thỏa thuận mua bán vũ khí quan trọng. Theo đó, Trung Quốc sẽ mua 4 tàu ngầm lớp Lada và 24 máy bay chiến đấu đa năng Su-35 của Nga.
Trước đó, Bộ Quốc phòng Nga và nhà máy đóng tàu Admiralty đã nối đồng đóng mới tàu ngầm điện-diesel Đề án 677 Lada cho Hải quân Nga một nỗ lực hồi sinh siêu phẩm.
Theo đó hợp đồng được ký kết với sự xác nhận của Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nga Yuri Borisov và Tổng giám đốc công ty cổ phần nhà máy đóng tàu Admiralty. Hợp đồng có hiệu lực từ ngày 9/7/2013. Tàu ngầm Lada được đóng theo hợp đồng mới có một số điều chỉnh về vấn đề kỹ thuật được rút ra qua quá trình đánh giá chiếc đầu tiên của dự án Sankt-Peterburg (B-585). Thực ra hợp đồng mới này chỉ là sự xác nhận lại hợp đồng trước đó đã bị tạm ngừng trước đó.
Tàu ngầm thế hệ 4 hiện đại nhất thế giới
Tàu ngầm Đề án 677 Lada là một bản hiện đại hóa sâu rộng của tàu ngầm Kilo, tàu có lượng giãn nước nhỏ hơn, hệ thống điện tử tinh vi hơn, độ ồn khi hoạt động thấp hơn cùng hệ thống vũ khí đầy uy lực. Lada được đánh giá là một trong những tàu ngầm thế hệ thứ 4 hiện đại nhất thế giới.
Ngoài biến thể dùng cho Hải quân Nga, tàu ngầm Lada cũng được lên kế hoạch xuất khẩu với tên gọi Amur. Tàu ngầm Amur được sản xuất với nhiều cấu hình khác nhau lượng giãn nước từ 550-1.850 tấn tùy thuộc vào cấu hình vũ khí.
Tàu có chiều dài 72 m, đường kính 7,1 m, mớn nước 6,5 m, lượng giãn nước khi nỗi 1.765 tấn, lượng giãn nước khi lặn 2.300 tấn giảm khoảng 500 tấn so với tàu ngầm Kilo 636. Trái tim của tàu ngầm Lada là hệ thống quản lý chiến đấu tự động Litiy. Đây là hệ thống quản lý chiến đấu kỹ thuật số tích hợp nó kết hợp các cảm biến trên tàu, các hệ thống vũ khí cũng như các hệ thống cơ khí của tàu trong một môi trường thống nhất.
Bộ vi xử lý của hệ thống có tốc độ tính toán rất cao trong việc trao đổi dữ liệu, xử lý, phân tích các thông số và hiển thị lên màn hình trong phòng điều khiển giúp ê kíp vận hành nhanh chóng đưa ra biện pháp xữ lý tình huống.
Hệ thống sonar trên tàu được xem là một cuộc cách mạng trong việc tìm kiếm và phát hiện tàu ngầm đối phương. Hệ thống sonar thụ động Lira có độ nhạy rất cao với an-ten bán giác tiếp giáp với vỏ tàu ngầm giúp phát hiện các tàu ngầm có độ ồn rất thấp từ khoảng cách rất xa cùng với một sonar mạng phạ kéo theo.
Tàu ngầm Lada được trang bị một radar tìm kiếm mục tiêu mặt nước với an-ten có thể hoạt động ở 2 chế độ chủ động và thụ động. Hệ thống radar cung cấp các dữ liệu về mặt nước, trên không, phát hiện phân loại, nhắm mục tiêu hay truyền dữ liệu mục tiêu cho hệ thống chiến đấu.
Hệ thống kính tiềm vọng trên tàu ngầm Lada rất đặc biệt, đây là loại kính tiềm vọng đa năng thuộc loại quang-truyền hình, kính tiềm vọng này tích hợp thêm một màn hình ảnh nhiệt cùng hệ thống tìm kiếm mục tiêu laser cho phép tàu ngầm phát hiện những mục tiêu trong điều kiện đêm tối.
Tàu được trang bị hệ thống dẫn hướng quán tính tiên tiến với khả năng điều hướng an toàn cũng như xác định các thông số chuyển động. Hệ thống đảm bảo tính chính xác của vũ khí bằng cách cung cấp dẫn hướng liên tục trong quá trình hoạt động dưới nước.
Bên cạnh đó tàu còn được trang bị hệ thống chiến tranh điện tử toàn diện, hệ thống cảnh báo radar cùng hệ thống phóng mồi bẫy chống ngư lôi dẫn hướng âm thanh.
Hệ thống thông tin liên lạc an toàn và tin cậy đảm bảo kết nối tàu ngầm với các máy bay hay căn cứ trên bờ biển. Lada có thể hoạt động độc lập trong các nhiệm vụ bí mật hay phối hợp tác chiến với các lực lượng liên quan.
Hệ thống vũ khí đầy uy lực
Tàu ngầm Lada được trang bị 6 ống phóng ngư lôi đường kính 533 mm. Ống phóng ngư lôi này được sử dụng để phóng tên lửa chống hạm 3M-54 Club-S biến thể phóng từ tàu ngầm của tên lửa 3M-54. Tên lửa Club-S được trang bị đầu đạn nặng tới 400kg, tầm bắn lên đến 220km tốc độ nhanh gấp 2,5 lần tốc độ âm thanh.
Ngoài nhiệm vụ chống hạm, tên lửa này còn có khả năng tấn công mặt đất như các tên lửa hành trình tấn công mặt đất khác. Ngoài ra tàu còn được trang bị ngư lôi dẫn hướng âm thanh thụ động và cả loại ngư lôi siêu khoang VA-111Shkval đáng sợ nhất thế giới. Cơ số ngư lôi và tên lửa của tàu ngầm lên đến 18 quả.
Tàu ngầm AIP đầu tiên của Nga
Lada là tàu ngầm đầu tiên của Nga được trang bị động cơ đẩy không khí độc lập AIP(động cơ đẩy không khí độc lập là loại động cơ phi hạt nhân có thể hoạt động mà không phụ thuộc vào không khí bên ngoài). Hệ thống đẩy AIP của Nga sử dụng pin nhiên liệu oxy /hydro với khả năng hoạt động liên tục dưới nước từ 15-45 ngày.
Hai máy phát điện diesel cùng một động cơ điện nam châm vĩnh cửu cung cấp lực đẩy cho hệ thống truyền động một trục với chân vịt 7 cánh. Hệ thống động lực này giúp tàu đạt tốc độ tối đa khi lặn 21 hải lý/giờ, tốc độ tiết kiệm nhiên liệu khi nỗi 10 hải lý/giờ, độ lặn sâu tối đa 300 m.
Những kỳ vọng chưa thành
Mặc dù được kỳ vọng là tàu ngầm hiện đại nhất của Nga nhưng Lada vẫn chưa đem đến sự hài lòng cho Hải quân Nga. Quá trình thử nghiệm với chiếc đầu tiên Sankt-Peterburg (B-585) cho thấy hệ thống động lực của tàu chỉ đạt 60% công suất thiết kế.
Hệ thống điện tử trên tàu quá hiện đại đâm ra rối rắm và thiếu sự tin cậy, hệ thống sonar thụ động Lira có hiệu suất hoạt động thấp hơn nhiều so với thiết kế. Những gì thu được qua thử nghiệm tàu ngầm Lada đầu tiên đã làm nản lòng các nhà lãnh đạo Hải quân Nga.
Họ đã từng tuyên bố không chấp nhận Lada vào trang bị, 2 chiếc đang đóng dỡ bị đình chỉ hoàn toàn.
Đầu năm 2012, nhà máy đóng tàu Admiralty cùng với Cục thiết kế trung ương Rubin đã đề xuất một bản thiết kế sửa đổi nhằm nâng cao đặc tính kỹ thuật của tàu. Bản thiết kế này đã thuyết phục được Hải quân Nga nối lại dự án, tuy nhiên Lada đã thực sự trở thành một “siêu phẩm” hay chưa thì còn phải chờ kết quả thử nghiệm của 2 tàu mới.
Minh Tâm (Theo Naval-technology/ Defence)
